ADHD to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. W polskim systemie oświatowym, uczeń mający zdiagnozowaną nadpobudliwość psychoruchową (ADHD), otrzymuje z poradni psychologiczno-pedagogicznej opinię, w której zawarte są informacje na temat charakterystycznych symptomów zespołu nadpobudliwości psychoruchowych z zaburzeniami koncentracji uwagi.

Symptomy te mogą dotyczyć:

• zaburzeń uwagi,

• nadmiernej impulsywności,

• nadruchliwości;

Zaburzenia uwagi należy rozumieć, jako słabszą zdolność do koncentrowania się na wykonanym zadaniu. U dziecka, które ma zaburzoną uwagę, mogą wystąpić takie trudności, jak:

• problemy ze skupieniem uwagi na konkretnym bodźcu,

• trudności z wyborem najważniejszego bodźca,

• zapominanie poleceń, gubienie oraz zapominanie przedmiotów,

• trudności z utrzymanie ciągłej uwagi podczas wykonywania określonego zadania,

• trudności z organizowaniem sobie czasu pracy, nauki

• i zabawy,

• szybkie przerywanie rozpoczętego zadania, lub przechodzenie do kolejnego zadania bez niedokończenia poprzedniego zadania;

Przez nadmierną impulsywność należy rozumieć brak zdolności do zahamowania rekcji. U ucznia, u którego stwierdzono nadmierną impulsywność, mogą pojawić się następujące trudności:

• przerywanie innym uczniom podczas ich wypowiedzi,

• działanie bez zastanowienia ( pod wpływem nagłego bodźca),

• niecierpliwość,

• nadmierna gadatliwość ( tzw. słowotok),

• brak umiejętności planowania działań,

• częsta zmiana różnych zajęć,

• trudności z zaczekaniem na swoją kolej ( na przykład zabaw grupowych);

Nadruchliwość u ucznia ze zdiagnozowanym ADHD przejawia się:

• częstą potrzebą ruchu,

• manipulowaniem różnymi przedmiotami ( na przykład długopisem),

• nadmierną gadatliwością ( nadruchliwość w obrębie mięśni języka),

• trudnościami ze spokojnym bawieniem się, nadmierną hałaśliwością,

• nadaktywnością ruchową podczas siedzenia w ławce

• ( wiercenie się, kręcenie, wymachiwanie rękami i nogami, częste wstawanie, wychodzenie z ławki, bieganie po klasie ),

• zaczepianie innych osób, potrącanie ich, dotykanie;

W pracy z uczniem z nadpobudliwością psychoruchową nauczyciele powinni stosować następujące zasady:

• regularności,

• powtórzeń,

• jasno sprecyzowanych reguł i norm,

• konsekwencji działania,

• indywidualizacji,

• stosowania pozytywnych wzmocnień,

• właściwej komunikacji,

• stwarzania uczniowi możliwości odniesienia sukcesu,

• aktywizowania do pracy,

• naprzemienności wysiłku i odpoczynku,

• współpracy z rodzicami.

Do najważniejszych celów w pracy z uczniem z nadpobudliwością psychoruchową należą cele edukacyjne wynikające z realizacji podstawy programowej oraz cele terapeutyczne, takie jak:

• zapewnienie uczniowi poczucia bezpieczeństwa,

• zapewnienie uczniowi akceptacji przez grupę rówieśniczą, na przykład klasę, do której uczęszcza,

• rozwijanie mocnych stron ucznia,

• zwiększenie motywacji do nauki,

• umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach,

• umiejętność nazywania i rozpoznawania uczuć własnych i innych osób, umiejętność współpracy w grupie,

• rozbudzenie zainteresowań ucznia i zaangażowanie go do wspólnej pracy,

• zapewnienie uczniowi możliwość odniesienia sukcesu;

Ogólne zasady postępowania z dzieckiem z nadpobudliwością psychoruchową:

• miejsce siedzenia dla ucznia - możliwie jak najbliżej nauczyciela, tak, aby ten miał do niego jak najlepszy dostęp, mógł podejść, zwrócić uwagę i pomóc;

• uczeń nie powinien siedzieć w miejscu, które rozpraszałoby jego uwagę (blisko okna z widokiem na ulicę);

• uczeń winien mieć na ławce tylko przybory potrzebne do pracy;

• zajęcia powinny być prowadzone w sposób ciekawy, aby uczeń nie mógł się nudzić, a co za tym idzie przeszkadzać (ADHD jest zaburzeniem NUDNYCH sytuacji);

• pożądane jest częste zmienianie rodzajów zadań;

• nauczyciel powinien odwoływać się jak najczęściej do zasad obowiązujących na lekcji ( np. "Wykonujemy polecenia nauczyciela";

• uczeń winien być nagradzany (pochwałą ustną: "Piszesz, cieszę się"), wtedy gdy pojawia się pożądane zachowanie; lekcja powinna mieć stałą strukturę;

• każdorazowe dopilnowanie przez nauczyciela wpisania zadania domowego do zeszytu;

• skracanie czasu wykonywania poszczególnych zadań, umożliwienie wykonywania zadań we fragmentach;

• stała współpraca z rodzicami (spotkania, ewentualnie zeszyt obserwacji);

Metody pracy z dzieckiem z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej

Praca z dzieckiem z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej obejmuje szereg działań wychowawczych, których celem jest zmodyfikowanie zachowań dziecka oraz:

• poprawa samooceny dziecka,

• wzrost umiejętności społecznych,

• lepsza kontrola emocji,

• zmniejszenie nasilenia objawów nadpobudliwości psychoruchowej.

Metody stymulacji rozwoju dziecka z ADHD  to:

• Metoda relaksu ma charakter uniwersalny i może być wykorzystywana w oddziaływaniu terapeutyczno-wychowawczym wobec dzieci z ADHD, których udziałem są często napięcia fizjologiczne, których źródłem są lęki. Sytuacje szkolne (wymagania niejednokrotnie przekraczające możliwości ucznia, środowisko rówieśnicze nie rozumiejące odmienności i nierzadko wyśmiewające) dostarczają dziecku wielu napięć. Stwarza to potrzebę uczenia dzieci nadpobudliwych ćwiczeń relaksacyjnych zmniejszających stany napięcia.

• Behawioralna i poznawczo-behawioralna terapia zachowania polega na uczeniu się zachowań właściwych i uświadomieniu sobie, że większość naszych zachowań i związanych z nimi emocji nabyliśmy nieświadomie w procesie społecznego uczenia się. Zrozumienie tego pozwala na nauczenie się innego sposobu (społecznie akceptowanego) reagowania na zaistniałe sytuacje.

• Trening samoinstruowania przeznaczony dla dzieci w wieku szkolnym i dorosłych polega na wydawaniu sobie samemu poleceń i instrukcji w sytuacjach społecznych i rozwiązywaniu zadań. Początkowo dziecko udziela sobie instrukcji z pomocą terapeuty, potem samo na głos, a w końcu powinno nabyć umiejętność cichego udzielania sobie instrukcji.

• Trening koncentracji uwagi, podczas którego dziecko uczy się wnikliwie patrzeć, słuchać, opisywać i odtwarzać podane treści. Stopniowo wydłużamy czas koncentracji, tzw. „siłą woli”, starając się nie zwracać uwagi na bodźce zewnętrzne, przeszkadzające.

• Metodę skillstreaming, bardzo przydatną w kształtowaniu umiejętności prospołecznych ucznia. Pracę prowadzi się zazwyczaj w grupach, wykorzystując scenki i konkretne sytuacje. Dziecko ma się nauczyć spokojnie reagować na porażki, unikania agresywnych reakcji, (np. bójki), sposobów konwersacji z innymi akceptowanych przez otoczenie, jak też stosowania zwrotów grzecznościowych. Jak wiemy, dzieci nadpobudliwe, mimo znajomości zasad i norm obowiązujących w grupie, mają duży problem ze stosowaniem ich na co dzień.

• Metoda psychodramy- technik bazujących na graniu ról. Wykorzystanie psychodramy w formie dostosowanej do możliwości rozwojowych dziecka w pracy z grupą pozwala na poznawanie i trenowanie ról, umożliwiających naukę i weryfikowanie obowiązujących norm społecznych.

• Metoda Dobrego Startu, której celem jest usprawnianie czynności analizatorów: słuchowego, wzrokowego, kinestetyczno-ruchowego i orientacji w schemacie ciała. Chodzi o to, by harmonizować wszystkie funkcje psychomotoryczne. Do realizacji celów wykorzystujemy: piosenki, wzory graficzne, wykonywanie ruchów w czasie odtwarzania wzorów graficznych i liter.

• Kinezjologia edukacyjna metoda P. Dennisona – program, którego celem jest stymulowanie układów mózgowych, odpowiedzialnych za koncentrację i uwagę poprzez stosowanie bodźców ruchowych pobudzających równowagę i czucie głębokie. Nie należy nadużywać tej metody, gdy zaczyna powodować u ucznia znużenie.

• Program korelacji zachowań prowadzony w formie zajęć grupowych dostarczający pozytywnych doświadczeń społecznych. Zajęcia mają nauczyć dziecko nadpobudliwe kontroli własnego ciała, umysłu i emocji, lepszego skupienia się, pohamowania gwałtownych spontanicznych reakcji. Zazwyczaj przeprowadza się dziesięć zajęć z tego programu.

• Metoda Weroniki Sherborne nawiązuje do naturalnych potrzeb dziecka, w myśl której dziecko nabywa świadomości własnego ciała, przestrzeni, umiejętności działania w niej i sprawności ruchowej w ogóle. Dziecko, zaczynając dzielić przestrzeń z innymi ludźmi, uczy się nawiązywać z nimi bliski kontakt.

W terapii ADHD bardzo przydatne metody aktywizujące – między innymi pedagogika zabawy, pomocna w integrowaniu się z grupą i pomagająca w skupieniu i koncentracji oraz techniki zapamiętywania i koncentracji, np.:

• Łańcuchowa metoda skojarzeń (ŁMS – polega na zapamiętywaniu informacji ułożonych w łańcuch; ciąg wyrazów może np. tworzyć opowiadanie lub składać się z niepowiązanych elementów);

• Zakładkowa metoda zapamiętywania (ZMZ polega na tworzeniu „zakładek” pamięciowych, tzw. słów-haków, na których zawieszamy informacje do zapamiętania);

• Mapa myśli jako szybka metoda przyswajania wiadomości i sporządzania notatek. Mapę konstruujemy od ogółu do szczegółu. Podczas jej wykonywania współpracują obie półkule mózgowe);

• Nauka na pamięć kinezjologicznych rytmów (powtarzanie tekstów, w których jest rytm i melodia, co sprzyja zapamiętywaniu)

Sposoby sprawdzania osiągnięć edukacyjnych:

w trybie indywidualnym – recytacja wiersza

krótkie formy sprawdzania wiedzy, np. 10-minutowe kartkówki, testy, ankiety

-  w ramach dłuższych form sprawdzania wiedzy mniejsza o 10% liczba przykładów oraz zadań

Środki dydaktyczne

• W trybie terapeutycznych spotkań oraz w pracy z grupą wykorzystane zostaną ćwiczenia multimedialne z pakietu „Eduterapeutica ADHD”:

•  „Termometr złości, „Co można zrobić zamiast”, „Maszyna z emocjami”, „Komiks społeczny”, które pomagają w rozpoznawaniu i interpretacji emocji oraz uczą, jak je regulować,

• „Walizka”, „Ukryte dźwięki”, „Kanapka” do doskonalenia pamięci wzrokowej, słuchowej, skojarzeniowej oraz technik uczenia się.

• Długopis 3D  wraz z kartami pracy „Gra w muchę” i „Bezludna wyspa”, które są częścią pakietu „Eduterapeutica ADHD”.

• Klocki typu tangram.

• Piłka do aktywnego siedzenia.

• Słomki konstrukcyjne.

• Piłka do aktywnego siedzenia typu jeżyk.

Formy pracy     

• praca ucznia (z pomocą rówieśnika o spokojnym uosobieniu)

• jednostkowa

• indywidualna

• grupowa

Zgodnie ze wskaźnikami opisanymi w statucie u ucznia z ADHD przy ocenienie zachowania w poszczególnych kategoriach należy szczególnie skupić się na poniższych opisach zachowania ucznia w poszczególnych skalach ocen:

Ocenę wzorową otrzymuje uczeń, który:

• wzorowo wywiązuje się ze wszystkich obowiązków ucznia zawartych w statucie szkoły oraz zadań – zarówno tych powierzonych, jak i przyjętych dobrowolnie;

• szanuje podręczniki, majątek szkolny oraz mienie kolegów, reaguje na przypadki niszczenia go przez innych;

• uznaje i potrafi uzewnętrzniać wartości moralne i patriotyczne, szanuje symbole narodowe;

• zawsze dba o piękno mowy ojczystej, jest pozytywnym wzorem do naśladowania dla innych uczniów w szkole i w szerszym środowisku;

• promuje zdrowy styl życia, wykazuje się szczególną troską o zdrowie własne i innych osób oraz higienę osobistą;

• jest zawsze taktowny, prezentuje wysoką kulturę bycia, słowa i dyskusji;

• wyróżnia się kulturą osobistą w relacjach z nauczycielami i pracownikami administracji i obsługi.

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który:

• bardzo dobrze wywiązuje się ze wszystkich obowiązków zawartych w statucie szkoły oraz zadań – zarówno tych powierzonych, jak i przyjętych dobrowolnie;

• szanuje podręczniki, majątek szkolny i mienie kolegów;

• uznaje i kieruje się wartościami moralnymi patriotycznymi, szanuje symbole narodowe;

• zawsze dba o piękno mowy ojczystej,

• promuje różne formy aktywności fizycznej, dba o zdrowie i higienę swoją oraz innych osób;

• jest zawsze taktowny, prezentuje wysoką kulturę słowa i dyskusji;

• ujawnia właściwy stosunek do nauczycieli oraz pracowników administracji i obsługi.

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który:

• bez większych zastrzeżeń wywiązuje się ze wszystkich obowiązków ucznia zawartych w statucie szkoły;

• szanuje podręczniki, majątek szkolny oraz mienie kolegów;

• uznaje i kieruje się wartościami moralnymi i patriotycznymi, szanuje symbole narodowe;

• dba o piękno mowy ojczystej;

• dba o zdrowie i higienę swoją oraz innych osób;

• na terenie szkoły i poza nią stara się zachowywać kulturę słowa i być taktowny oraz życzliwie usposobiony;

• ujawnia właściwy stosunek do nauczycieli oraz pracowników administracji i obsługi.

Ocenę poprawną otrzymuje uczeń, który:

• poprawnie wypełnia obowiązki ucznia zawarte w statucie szkoły;

• szanuje podręczniki, majątek szkolny oraz mienie kolegów;

• kieruje się wartościami moralnymi i patriotycznymi, z reguły szanuje symbole narodowe;

• stara się wyrażać w sposób kulturalny i nie używać wulgaryzmów;

• dba o własne zdrowie i higienę osobistą;

• nie zawsze stara się zachowywać kulturę słowa i być taktownym oraz życzliwie usposobionym;

• zdarza się,  że nie ujawnia właściwego stosunku do nauczycieli oraz pracowników administracji i obsługi.

Ocenę nieodpowiednią otrzymuje uczeń, który:

• nie wywiązuje się sumiennie z obowiązków ucznia zawartych w statucie szkoły;

• zdarza się, że niszczy podręczniki, mienie szkolne i społeczne oraz mienie kolegów;

• nie kieruje się wartościami moralnymi i patriotycznymi, często nie szanuje symboli narodowych;

• często jest nietaktowny i agresywny;

• nie dba o bezpieczeństwo własne oraz innych osób na terenie szkoły i poza nią;

• nie dba o zachowanie kultury słowa;

• nie ujawnia właściwego stosunku do nauczycieli oraz pracowników administracji i obsługi.

Ocenę naganną otrzymuje uczeń, który:

• nie wywiązuje się z obowiązków ucznia zawartych w statucie szkoły;

• niszczy podręczniki, mienie szkolne i społeczne oraz mienie kolegów;

• nie kieruje się wartościami moralnymi i patriotycznymi, nie szanuje symboli narodowych;

• jest wulgarny i agresywny w stosunku do rówieśników i pracowników szkoły;

• nie dba o bezpieczeństwo własne oraz innych osób na terenie szkoły i poza nią;

• nie dba o zachowanie kultury słowa;

• w sposób wulgarny i arogancki odnosi się do nauczycieli oraz pracowników administracji i obsługi.

 
JĘZYK POLSKI
Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych: